Niepłodność u Pań – Wśród specjalistów w dzisiejszych czasach panuje przekonanie, że problemy z niepłodnością w 40% leżą po stronie kobiet. Taki sam odsetek przypadków dotyczy mężczyzn, a pozostałe 20% to problem obojga partnerów. W tym artykule zajmiemy się niepłodnością u kobiet. Jakie są przyczyny braku zapłonienia? Jak temu przeciwdziałać?

Niepłodność u Pań – przyczyny, objawy i leczenie?

Główną przyczyną niepłodności u Pań są zaburzenia hormonalne oraz zaburzenia cyklu. Mogą nimi być:

brak owulacji (w tym również menopauza),
niezdolność jajeczka do pęknięcia,
wzrastanie pustego pęcherzyka,
nieprawidłowe uwalnianie się komórki jajowej z pęcherzyka podczas owulacji
stany zapalne w miednicy mniejszej
zmiany bliznowate w jajowodach
endometrioza
mięśniaki macicy
wady macicy
wady szyjki macicy szyjki
„wrogość” śluzu szyjkowego (wówczas niszczy on spermę)
zespół Turnera (zaburzenie genetyczne spowodowane obecnością u kobiety jednego zamiast dwóch chromosomów X).
choroby przysadki
choroby nadnerczy
choroby tarczycy
choroby przenoszone drogą płciową
otyłość
nadmierna chudość
alkoholizm
zaburzenia układu immunologicznego
choroby dziedziczne.

Nieregularne miesiączki, bądź ich brak, wywołane nadwagą lub niedowagą mogą oznaczać chwilowe problemy z płodnością. Po powrocie do normalnej wagi cykle się normują.

Płodność u kobiety sprawdza się zaczynając od badań. Do podstawowych testów należy test owulacyjny. Bada się w nim, czy kobieta prawidłowo produkuje komórki jajowe. Sprawdza się to poprzez badanie poziomu hormonów płciowych we krwi w odpowiednich etapach cyklu. Wykonuje się również szereg innych badań hormonalnych oraz badanie usg narządów rodnych. Sprawdzana może być także drożność jajowodów. Wykonuje się to przy pomocy badania zwanego histerosalpingografią. Jest to badanie promieniami Rentgenowskimi macicy i jajowodów po podaniu środka kontrastującego. Czasami podczas tego badania pobiera się wycinek wyściółki jamy macicy. Pozwala to sprawdzić czy nie ma nieprawidłowości, które mogą uniemożliwiać zagnieżdżenie się zarodka w ściance macicy. Macice, jajowody i jajniki możemy obejrzeć również przy pomocy laparoskopii.

Przez lata diagności wyselekcjonowali choroby i dolegliwości sprzyjające niepłodności u kobiet. Pierwszym z nich jest zespół policystycznych jajników. Jest to coraz częstsze zaburzenie hormonalne kobiet będących w okresie rozrodczym. Charakteryzuje się hiperandrogenizmem. Jest to nadmierna ilość męskich hormonów we krwi kobiety. Taki stan zaburza cykl miesiączkowania i przeszkadza w owulacji, co w rezultacie nie pozwala na zapłodnienie. Nadmiar androgenów (męskich hormonów płciowych) powoduje obumieranie pęcherzyka i powstanie torbieli. Po latach nieleczenia doprowadza do licznych drobne torbieli w jajniku. Jeżeli jest ich dużo to pojawiają się problemy z zajściem w ciąże. Schorzenie prawdopodobnie jest efektem zaburzenia enzymu, który odpowiada za powstawanie męskich hormonów płciowych w jajnikach i nadnerczach.

Kolejną dolegliwością powodującą niepłodność u kobiet jest endometrioza. Schorzenie polega na migracji fragmentów endometrium (śluzówki macicy) poza jamę macicy. Fragmenty tez zagnieżdżają się w innych narządach i tkankach i tam rozrastają. Najczęściej sytuacja dotyczy jajników, jajowodów, ale zdarza się również, że dociera do płuc i jelit. Komórki śluzówki zachowują się tak samo jak w macicy, tak więc zgodnie z cyklami złuszczają się i dochodzi do krwawień. Owa krew nie ma możliwości odpływu z organizmu. Z tego powodu tworzą się torbiele i zrosty, co może prowadzić do zlepiania się elementów narządu rodnego. W rezultacie prowadzi to do niepłodności i wielu innych schorzeń.

Mięśniaki macicy mogą być kolejnym powodem niepłodności. Są to łagodne guzy, zwane  też włókniakami. Według badań 20-25% kobiet między 30-50 rokiem życia ma przynajmniej jednego mięśniaka. Włókniaki są powodem długotrwałych miesiączek, trudności w zajściu w ciąże, poronień. Powodem ich są zaburzenia hormonalne i problemy genetyczne.

Polipy to płaskie podłużne twory z błony śluzowej w trzonie macicy lub w jej szyjce. Pojawienie się ich w trzonie macicy powoduje obfite krwawienia miesiączkowe i niepłodność.

Choroby zapalne miednicy mniejszej są przyczyną niepłodności u 20% kobiet z zapaleniami tych okolic ciała. W 75% powodem jest chlamydioza. Jest to choroba weneryczna przenoszona drogą płciową. Stany przewlekłe lub ostre zapalenia mogą prowadzić do powstawania ropni, bliznowacenia, zniszczenia jajowodów, a to oznacza niepłodność określaną jako mechaniczną. Ten rodzaj niepłodności może pojawić się przy sztucznym poronieniu.

Niewydolność jajników jest powodem wyczerpania pierwotnych pęcherzyków w jajnikach. Powodem stanu rzeczy może być terapia przeciwnowotworowa lub czynniki immunologiczne. Naukowcy ostatnio zaczęli udowadniać teorię, że ilość pęcherzyków w jajnikach nie jest dana kobiecie na zawsze, a zdrowy jajnik może produkować nowe pęcherzyki. Teoria nie została udowodniona do końca.

Wysokie stężenie prolaktyny w organizmie kobiety, czyli tak zwana hiperprolaktynemia powoduje zaburzenia jajeczkowania, brak miesiączki, a przez to trudności z zajściem w ciąże. Prolaktyna jest hormonem oddziałującym bezpośrednio na gonady, co powoduje zmniejszenie wydzielania u kobiet progesteronu, czyli niewydolność ciałka żółtego.

Operacje chirurgiczne przeprowadzane w obrębie jamy brzusznej oraz zrosty po nich mogą być przyczyną niepłodności, chorób nowotworowych i ogólnoustrojowych. Do chorób ogólnoustrojowych należą:

Niepłodność u Pań
Zapalenie nerek
Gruźlica
Choroby tarczycy
Choroby wątroby
Nadciśnienie

Czynnikiem ryzyka jest nawet depresja, przewlekły stres. Prowadzą one do zaburzeń hormonalnych.

Niepłodność u kobiet leczy się badając cykle menstruacyjne. Sprawdza się, czy podczas cyklu dochodzi do owulacji. Do najprostszych metod należy poranny pomiar temperatury. Wykonuje się go o stałej porze w pochwie, pod językiem lub w uchu. Wyniki pomiarów nanosi się na wykres. Jeżeli w drugiej części cyklu temperatura wzrasta i utrzymuje się przez 10-12 dni oznacza to jajeczkowanie. Można też sprawdzić czy jest owulacja przy pomocy badania poziomu progesteronu we krwi oraz wykonanie USG przezpochwowego.

Jeżeli badania wykażą brak owulacji przeprowadza się diagnostykę hormonalną. Polega ona na sprawdzeniu poziomu hormonów w organizmie kobiety. Pozwala to zastosować odpowiednie leki.

Histerosalpingografia polega na podaniu do jajowodów i jamy macicy kontrastu i wykonaniu zdjęć rentgenowskich. Badanie pozwala na sprawdzenie kształtu macicy i jej wielkości. Wykrywa też wady, zrosty czy mięśniaki. Można również ocenić drożność jajowodów. Wykonuje się je po miesiączce i przed owulacją. Jest całkowicie bezpieczne.

Czasami wykonuje się laparoskopie. Jest to zabieg operacyjny polegający na wprowadzeniu przez małe nacięcia w powłokach brzusznych endoskopu oraz przyrządów chirurgicznych do jamy brzusznej. Tą metodę wykorzystuje się do zdiagnozowania endometriozy. Pozwala też dokładnie zdiagnozować drożność i ruchomość jajowodów. Przy pomocy laparoskopii usuwa się przyczyny niedrożności. Do tych samych celów stosuje się histeroskopię. Jest to zabieg operacyjny, do którego używa się endoskop.

W przypadku, gdy żadna z powyższych technik nie daje skutku albo ich stosowanie nie ma sensu, można jeszcze zastosować jedną z technik wspomaganego rozrodu. Ich skuteczność to 30 – 35%. Są one jednak dość kosztowne i nierefundowane przez NFZ. Każda próba poczęcia jest też dużym obciążeniem dla organizmu kobiety.

Pierwszą metodą jest inseminacja. Polega na podaniu plemników męża lub dawcy przez szyjkę macicy do jamy macicy. Plemniki są wyselekcjonowane i sprawne. Pomija się czynniki powodujące ich uszkodzenie. Takie czynniki mogą znajdować się w śluzie pochwy i kanale szyjki. Ta metoda jest najprostsza i najmniej obciążająca organizm kobiety.

Kolejną techniką jest do jajowodowe przeniesienie gamet. U większości kobiet wymaga podania kobiecie leków hormonalnych. Pozwala to na uzyskaniu kilku lub kilkunastu pęcherzyków w jednym cyklu. Pobiera się z nich komórki jajowe i wraz z plemnikami umieszcza w jajowodzie. Ułatwia się w ten sposób zapłodnienie kobiety.

Następną metodą jest transfer zygot albo zarodków do jajowodów. W tym wypadku też niezbędna jest tu stymulacja hormonalna kobiety i uzyskanie kilku komórek jajowych. Jajeczka łączone są poza organizmem kobiety z plemnikami. Uzyskane w ten sposób zarodki podaje się laparoskopowo do jajowodów. Do zapłodnienia dochodzi poza organizmem kobiety, ale gamety same muszą dotrzeć do macicy.

Ostatnią metodą, którą omówię jest zapłodnienie pozaustrojowe. Metoda nosi popularną nazwę in vitro, czyli w probówce. Zarodki umieszcza się przez szyjkę macicy w jamie macicy. Muszą się one zagnieździć.

Jeżeli w sześciu kolejnych cyklach nie uzyskamy ciąży stosując powyższe metody wspomaganego rozrodu należy zaprzestać leczeniu na kolejne przynajmniej pół roku. Czasami zdarza się tak, że organizm zmęczony dużą ilością hormonów zareaguje prawidłową owulacją i poczęciem.